38. Kalendarium wydarzeń z dziejów Olecka

1190 Jaćwieskie grodziska i budowle obronne, nazywane później górami zamkowymi lub "szwedzkimi szańcami" (Gryzy, Łaźne , Dybowo, Pieńki, Mieruniszki).
1251 Polacy i Rusini w walkach z Jaćwingami docierają do rzeki "Oleg" (Legi).
1277-1283 Zakon krzyżacki organizuje wyprawy zbrojne przeciw Jaćwingom. Rozstrzygająca bitwa w lesie "Winse" koło Wężewa (Szaniec szwedzki) i w okolicy "Meruniske".
1337 Komturstwo Brandenburg (Pokarmin) administruje obszar puszczy "Oletzko".
1390 Droga handlowa z Lecu na wschód prowadzi przez ziemię olecką koło Wydmin, jeziora Litygajno i Bierk - do Wzgórz Szeskich i Jarki. Jedno jej odgałęzienie biegnie między Wielkim i Małym Jeziorem Oleckim.
1422 Wytyczenie granicy w traktacie mełneńskim między Zakonem a Litwą i Polską. Mieruniszki wymieniono jako miejscowość graniczną.
1430 Wójtostwo w Lecu prowadzi osadnictwo w Puszczy, zakładając pierwsze osady na ziemi oleckiej (Sobole, Kukówko, Jelitki, Babki Gąseckie, Niedźwiedzkie, Kleszczewo, Szeszki, Wilkasy, Bartki, Gąski).
1500 Starostwo w Stradunach administruje obszar powiatu oleckiego.
1544 Książę Albrecht odwiedza pałacyk myśliwski Olecko.
1560 Założenie miasta Margrabowa.
1525-1701 W późniejszym starostwie oleckim powstaje ponad 100 wsi czynszowych ("Herzogkreis")
1578 Okręg administracyjny wokół Margrabowej otrzymuje nazwę "Olecko".
1619 Urząd starostwa przenosi się ze Stradun do Olecka.
1630 Kurfirst Jerzy Wilhelm gości w pałacyku myśliwskim w Łaźnem.
1650 Zorganizowano urzędy komornicze na terenie starostwa: Olecko-Sedranki i Połom, nieco później także - w Cichach i Cimochach.
1654 Budowa zamku w Olecku.
1656/7 Najazd Tatarów, miasto zniszczone przez pożar.
1684 Pożar miasta. Kolejne duże pożary w latach 1701,1706,1740.
1709 Epidemia dżumy. W pow. oleckim zmarło 10.910 ludzi, z czego 
w mieście 1100 (przeżyło 98). Pomór bydła i koni.
1714 Margrabowa otrzymuje garnizon (4. regiment kirasjerów).
1721 Król Fryderyk Wilhelm I odwiedza Margrabowę. Zapowiedź utworzenia nowej miary do ustalania powierzchni gruntów.
1722 W starostwie oleckim pracuje wysoka komisja pomiarowa. Przyjęto nową miarę powierzchni ziemi, zwaną "olecką włóką", której używano w całych Prusach w latach 1722-1773.
1713-1740 Na terenie starostwa osiedliło się 106 rodzin salzburskich. W ramach reformy oświaty założono 46 szkół.
1752 Zreformowano starostwo oleckie, tworząc mniejszy terytorialnie landracki powiat Olecko, do którego należały urzędy domenialne w Olecku, Połomie, Cichach, Cimochach i Stradunach.
1758 Wkroczenie wojsk rosyjskich do Olecka w czasie wojny siedmioletniej. Ciężkie cztery lata (1758-1762) rosyjskiej okupacji. Kolejne najazdy rosyjskie w latach 1807, 1813, 1914/15 i 1945.
1804 Budowa plebanii w Olecku przy ul. Jeziornej.
1812 Pochód armii napoleońskiej na Rosję.
1813 Minister v. Stein przejeżdża przez Margrabowę w towarzystwie Ernsta Moritza Arndta. Organizują oni pomoc dla powstania Prus przeciw francuskiej okupacji.
1818 W ramach reformy administracji publicznej powstaje powiat olecki w granicach, które dotrwały do 1945 roku. Budowa ratusza na wzgórzu kościelnym.
1820 Dwuzaprzęgowy dyliżans kursuje raz w tygodniu na trasie Ełk-Margrabowa-Gołdap-Gąbin.
1821 Powstanie powiatowego Towarzystwa dla Rozwoju Hodowli Bydła 
i Koni.
1822 W wyniku pożaru spłonął zamek i przyległe do niego budynki gospodarcze.
1825 Powstanie Miejskiego i Okręgowego Sądu w Olecku.
1841 Założenie Towarzystwa Upiększania Miasta. Wybrukowano część rynku obok wzgórza kościelnego, które wraz ze starym cmentarzem zamienione zostaje w publiczny park.
1843 W Ełku wydrukowany został pierwszy "Kreisblatt" dla powiatu oleckiego.
1844 Król Fryderyk Wilhelm IV w czasie podróży na Mazurach odwiedza Olecko i ze wzgórza kościelnego zachwyca się pięknem krajobrazu.
1852 Po raz pierwszy "Kreisblatt" wydrukowany został w Olecku.
1854 Wybudowanie szosy państwowej (prowincjonalnej) Gołdap-Olecko-Ełk.
1855 Założenie Powiatowej Kasy Oszczędnościowej w Olecku.
1859 Założenie Męskiego Stowarzyszenia Śpiewaczego.
1860 Powstają pierwsze urzędy pocztowe w powiecie: Dunajek, Gąski, Kowale, Mieruniszki, Cirnochy, Cichy (1865) i Wieliczki (1870). Urząd pocztowy w Olecku założono w 1860r.
1862 Budowa kościoła katolickiego w Olecku.
1863 Założenie telegrafu i powstanie służby telekomunikacyjnej.
1865 powstanie Męskiego Towarzystwa Sportowego.
1866 Urządzenie pierwszego gazowego oświetlenia ulic miasta.
1867-8 Katastrofalne lata głodu, epidemii tyfusu i dużej śmiertelności. Powstaje sierociniec dla dzieci im. Ballnusa.
1867 Założenie "Towarzystwa Zapomogowego", przekształconego później w oddział Banku Narodowego.
1879 Zaczyna kursować kolej na trasie Gołdap-Olecko-Ełk.
1880 Założenie Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego (trzeciej w Prusach Wsch.) 
1883 Powstanie Ochotniczej Straży Pożarnej.
1884 Friedrich Wilhelm Czygan wydaje gazetę lokalną "Oletzkoer Zeitung".
1884 Przemianowanie stacji kolejowej "Oletzko" na Margrabowa.
1888 Do garnizonu oleckiego przybywa szwadron ułanów hr. Dohny (Ostpr. nr 8).
1890 ok. Budowa gazowni w Olecku.
1891 Budowa rzeźni miejskiej.
1893 Rozpoczyna działalność stacja meteorologiczna.
1894 Starostą oleckim zostaje Hugo Wilhelm Braemer.
1897 Starostwo przenosi się do nowej siedziby przy pl. Zamkowym.
1899 Założenie sekcji Czerwonego Krzyża w Olecku.
1905 Budowa szpitala powiatowego przy ul. Grudziądzkiej (od 1935 mieści się w nim dom starców i inspekcja sanitarna).
1906-8 Miasto otrzymuje wodociąg i urządzenia kanalizacyjne.
1907 Szkoła Gospodarstwa Wiejskiego przekształca się w Szkołę Realną.
1908 Oddanie do użytku odcinka toru kolejowego Olecko-Kruklanki.
1909 Założenie pierwszej Ochotniczej Straży Pożarnej na wsi w Mieruniszkach.
1911 Kolejka wąskotorowa zaczyna kursować na trasie Świętajno-Olecko-Mieruniszki-Garbas.
1914 Obok wzgórza kościelnego powstaje Średnia Szkoła Żeńska.
1914-15 Dwukrotne zajęcie Olecka przez Rosjan podczas wojny światowej: sierpień-wrzesień 1914 i listopad-luty 1915.
1915 Wybudowanie linii kolejowej Olecko-Cimochy, Raczki-Suwałki.
1917 Miasto otrzymuje oświetlenie elektryczne.
1920 Plebiscyt na terenie powiatu kończy się zwycięstwem Niemców.
1921 Dr Bruno Wachsmann obejmuje urząd starosty w Olecku.
1925 Szkoła Realna przy ul. Kolejowej przemianowana zostaje w Wyższą Szkołę Realną.
1928 Zmiana dotychczasowej nazwy miasta "Marggrabowa" na "Treuburg" dla upamiętnienia zwycięstwa w plebiscycie 1920 roku.
1930 Wyższa Szkoła Realna otrzymuje nazwę Gimnazjum Realne.
1933 Powiat Olecko otrzymuje nazwę "Kreis Treuburg" (na żądanie ministerstwa kolei w celu uniknięcia pomyłek w adresowaniu przesyłek).
Starosta Wachsmann zostaje zwolniony ze służby i po krótkim areszcie śledczym przeniesiony przez władze hitlerowskie na emeryturę.
1934 Walter Tubenthal obejmuje stanowisko starosty i kierownika powiatowego partii NSDAP.
1933-38 Wybudowano na terenie miasta 91 standardowych domków robotniczych.
1935 Oddanie do użytku nowego szpitala powiatowego na 110 łóżek.
1938 Oddanie do użytku przy ul. Zamkowej 9 nowego budynku Urzędu Nadleśnictwa.
1939 Otwarcie w Dworku Mazurskim zajazdu gościnnego z 30 łóżkami noclegowymi.
1939 Wkroczenie do Cimoch w pierwszych dniach wojny oddziału Suwalskiej Brygady Kawalerii.
1940 Przeniesienie do nowego budynku przy ul. Zamkowej Sądu Okręgowego.
1941 Koncentracja wojsk niemieckich na terenie powiatu wzdłuż granicy państwowej przed napadem na Związek Radziecki.
1944 Latem 1944 linia frontu wschodniego przebiega wzdłuż granicy powiatu od Cimoch po Mieruniszki.
1944 Ewakuacja ludności cywilnej 22.X. z okolicy Olecka na teren powiatu Mrągowo.
1945 Wojsko niemieckie w czasie styczniowej ofensywy armii radzieckiej opuszcza teren pow. oleckiego.
1945 22-23 stycznia wkraczają na obszar powiatu Rosjanie, którzy zajmują miasto bez walki.

OLECKO Czasy, ludzie, zdarzenia Tekst: Ryszard Demby